این داستان که در سال ۱۳۱۲ شمسی به چاپ رسیده است، سومین عنوان از مجموعه داستان سایه‌روشن، نوشته صادق هدایت است. مجموعه داستان سایه روشن هفت داستان کوتاه به نام‌های: «س.گ.ل.ل»، «زنی که مردش را گم کرد»، «عروسک پشت پرده»، «آفرینگان»، «شب‌های ورامین»، «آخرین لبخند»، «پدران آدم» دارد.
ماهیت رمانتیک مجموعه داستان سایه روشن
مجموعه حاصل تلاش‌های صادق هدایت برای خلق داستان‌های نوین پس از خودکشی نافرجام در سال ۱۳۰۷ در رودخانه مارن در پاریس است. خودکشی که هدایت در مورد آن می‌گوید: «یک دیوانگی کردم به خیر گذشت.» خودکشی که احتمالاً دلیل عاشقانه دارد. شاید بتوان گفت به همین دلیل داستان عروسک پشت پرده، ماهیتی چنین رمانتیک و عاشقانه دارد.
داستان عروسک پشت پرده هدایت.
عروسک پشت پرده داستان پسری به نام مهرداد است که در پاریس درس می‌خواند. مهرداد که چشم و گوش بسته، خجالتی، افسرده و غمگین است؛ او در روزی که می‌خواهد خجالت را کنار بگذارد و به قول ناظمش «جرات داشته باشد» عاشق مانکنی دست به کمر زده می‌شود. «به‌طوری‌که بی‌اختیار می‌ایستد و خشکش می‌زند». مانکن حرف نمی زند. چیزی نمی خواهد و حرکتی هم نمی کند. فقط هست. بودن، زیبایی اوست.
«مهرداد از آن پسرهاي چشم و گوش بسته بود كه در ايران ميان خانواده اش ضرب المثل شده بود و هنوز هم اسم زن را كه می‌شنید از پیشانی تا لاله های گوشش سرخ می‌شد.»
«و ديگر از اين زن خجالت هم نمی‌کشید . چون هیچ‌وقت او را لو نمی‌داد و پهلويش رودربایستی هم نداشت و او هميشه همان مهرداد عفيف و چشم و دل پاک می ماند.»
عروسک پشت پرده؛ داستان پسر ایرانی و زن غربی
ماجرا پنج سال بعد زمانی شروع به گسست می‌کند که مهرداد به همراه مانکن راهی تهران می شود. با وجود پدر مادر مخالف و درخشنده – زنی که برای او انتخاب شده است. – مهرداد محکوم است. محکوم به تقدیر.
درخشنده دخترعموی مهرداد است که پیرو سنت هاقرار است زن مهداد شود. درخشنده در داستان هدایت بدون دیالوگ است. تنها خواسته درخشنذه این است که مهرداد او را ببیند. او تنها راه حل را در شبیه کردن خود به عروسکی می‌داند. عروسک پشت پرده مهراد. عروسکی که ما در ابتدای داستان می فهمیم چشمانی همچون چشم های درخشنده دارد.
«و چیزی که بيشتر باعث تعجب او شد اين بود كه صورت آن روی‌هم رفته بی شباهت به يك حالت های مخصوص صورت درخشنده نبود .»
این داستان روایت تقابل پسری است با خانواده سنتی خودش. داستان عاشق شدن پسری ایرانی به “تجسم” زنی غربی. داستانی استعاره‌ای از تقابل آزادی که بارهایی از سنت امکان می‌یابد.
اقتباس سینمایی
فیلم ساحره (۱۳۷۶) به نویسندگی فریدون فرهودی و به کارگردانی داوود میرباقری اقتباسی از این داستان نوشته صادق هدایت است.
دانلود داستان «عروسک پشت پرده» از صادق هدایت در کانال تلگرام.
